ERGONOMIE: Zitten of Staan?

Bijna dagelijks wordt ons die vraag gesteld. Dat lang zitten zwaar is voor onze rug hebben velen al ondervonden, maar is staan dan zoveel beter? Het antwoord is heel eenvoudig, zowel lang zitten als lang staan, is niet alleen heel belastend voor onze wervelkolom, maar ook negatief voor gans ons lichaam, omdat tal van processen stilvallen.

Het enige correcte antwoord is: afwisselen tussen zitten, staan en bewegen, optimaal is om de 45 minuten even te bewegen, dit minimaal 5 minuten !

Enkele belangrijke elementen

1. RUGBELASTING: de houding bepaalt welke structuur wordt belast 

• bij zitten: discus belasting
• bij staan: facetgewricht (wervelgewricht) belasting

De rug bestaat uit wervels, die per twee samen een bewegingssegment vormen. Dit bewegingssegment bestaat uit vooraan de discus tussen de wervels, en achteraan de uitsteeksels van het wervelgewricht. Deze uitsteeksels passen perfect in elkaar en vormen het facetgewricht.

Bij Zitten gaan we de rug vaak bollen waardoor op de discus meer druk komt. In een bolle zithouding verplaatst die druk zich naar achteren. Hierdoor stijgt de spanning op de banden, en kunnen deze worden beschadigd, o.a. een verrekking (lumbago, verschot, blokkage), scheurtjes (hernia, ischias), en met pijn tot gevolg (hernia, ischias- of uitstralingspijn).

Bij Staan en Gaan vermindert de druk vooraan op de discus en dus ook de pijn. Bij staan wordt de rug vaak iets meer holler, waardoor meer druk kom achteraan op de wervelgewrichtjes. Langdurige drukbelasting op het kraakbeen in het wervelgewricht zal uiteindelijk ook rugpijn veroorzaken. Bij gaan zitten en de rug bollen zal deze pijn  dan ook verminderen, gezien de druk op de wervelgewrichtjes dan vermindert. Bij ouderen met slijtage en artrose in de rug, is staan nog veel lastiger en pijnlijk.

Conclusie: zowel lang zitten als lang staan zijn belastend en overbelastend met pijn in de rug tot gevolg.

Bij afwisselen van houding wordt tijdelijk een andere structuur belast en voorkomt men overbelasting en klachten. Tijdens het bewegen voeden deze structuren zich, wat essentieel is in de preventie van overbelasting.
 

2. ENERGIEPROBLEEM: het rustmetabolisme zowel bij lang zitten als bij lang staan

Naast een activiteitsmetabolisme, bestaat er ook iets zoals een inactiviteitsmetabolisme of rustmetabolisme.

Dit gegeven is niet nieuw en werd reeds in de jaren ’60 druk onderzocht in het kader van de ruimtevaart. Zowel bij lang staan of lang zitten gebruiken we heel weinig energie ±1,5 MET, terwijl ons rustmetabolisme 1 MET is.

Met andere woorden, ons lichaam valt bij lang zitten, maar ook bij lang staan quasi stil. We gaan energetisch over in een slaapmodus, en dit wordt pas opnieuw geactiveerd wanneer we actief gaan bewegen.
 

3. ALGEMENE GEZONDHEID: een 10-tal processen in ons lijf gaan ook in slaapmodus

 > De productie van het eiwit LPL (LipoProteïneLipase) – dat in ons bloed de vetten afbreekt – valt praktisch stil, waardoor in ons bloed meer vetten aanwezig zijn.

Dit is een belangrijk element in het ontstaan van de zogenaamde welvaartziektes: diabetes, hart- en vaatproblemen. (SAUNDERS Travis – interessant ook het onderscheid tussen de Prolonger and Breaker Link)

> Door minder te bewegen valt de algemene bloedcirculatie in onze hersenen ook bijna stil, waardoor het stresshormoon Cortisol minder snel afbreekt en hersenen minder worden doorbloed.

> Door minder te bewegen blijkt ook dat onze aandacht verlaagt en ons geheugen minder actief is.
 

CONCLUSIE:

STAND UP, SIT LESS, AND MOVE MORE

Staand werken zal iets meer beweging uitlokken en is in die zin positief. Bij hernia zal tijdelijk staan ook aangenaam zijn, maar bij artrose zal staan dan weer pijn uitlokken. Langdurige houdingen, zowel staan als zitten zijn overbelastend.

Afwisseling is het enige correcte antwoord !

********

Auteur: STEP België – Luc Roobrouck
Editor: Gerlinde Roobrouck
Bronnen:
* SAUNDERS Travis, Associations of Sedentary Behavior, Sedentary Bouts and Breaks in Sedentary Time with Cardiometabolic Risk in Children with a Family History of Obesity in PLOS. Link
* SAUNDERS Travis, Breaks in sedentary time associated with improved health in kids with family history of obesity in Obesity Research, Peer Reviewed Research, Sedentary Behavoiur. Link
* STEP Nederland – Link
* STEP België – Link 
* Ergonomiesite.be – Link